Ακρίβεια μέρος β’: Αυξήσεις – σοκ ακόμα και 40-60% από τον Νοέμβριο

Πήραν φωτιά οι τιμές από τον Νοέμβριο μέχρι τέλη Δεκεμβρίου. Η έρευνα των Data Journalists αποκαλύπτει με αριθμούς την αλήθεια. Κοροϊδία οι δήθεν έλεγχοι

(Διαβάστε εδώ το 1ο μέρος της έρευνας εδώ)

Πού μας οδήγησε η έρευνα  : 

• Αυξήσεις – ρεκόρ ακόμα και 50-60% από τον Νοέμβριο, μέσα σε μόλις δυο μήνες, σε προϊόντα εκτός «καλαθιού νοικοκυριού» – Συγκεκριμένα παραδείγματα
• Τρικ το «καλάθι του νοικοκυριού» για να κοιτούν όλοι το μικρό δέντρο ισχνής συγκράτησης τιμών και να χάνουν το δάσος της ανεξέλεγκτης κερδοσκοπίας
• Εξασθένηση των εκπτώσεων μετά τις πρώτες εβδομάδες του «καλαθιού»
• Παραδέχεται τις αυξήσεις τιμών η Επιτροπή Ανταγωνισμού! Διαπιστώνει προβλήματα στα ράφια και «περιορισμένη είσοδο» για νέες επιχειρήσεις στον κλάδο, χωρίς όμως και υπάρξει κάποια παρέμβαση
• Απολογισμός – σοκ για τους ελέγχους στην χειρότερη χρονιά αισχροκέρδειας μεταπολεμικά: Λιγότερα πρόστιμα το 2022 από τη ΔΙΜΕΑ
• Τα πρόστιμα που επιβλήθηκαν το 2021 ήταν 899.250 ευρώ, τα ποσά για to πρώτο 11μηνο του 2022 είναι μόλις 634.070 – Γιατί δεν ανακοινώνονται οι φίρμες των σούπερ μάρκετ;
• 70-80 ελεγκτές σε όλη την Ελλάδα για 984.000 εμπορικές επιχειρήσεις
• Συνέντευξη των αναλυτών της Inesis: «Μας εντυπωσιάζει ότι οι μεγάλες αλυσίδες δεν έχουν σημαντικές αποκλίσεις τιμών» – Ποια ήταν τα φτηνότερα «καλάθια» μέχρι και τα Χριστούγεννα

των Βασίλη Γαλούπη, Πάνου Κατσαχνιά, Πάρι Καρβουνόπουλου, Βαγγέλη Τριάντη

Ακούγεται σοκαριστικό αλλά είναι αληθινό: από τον περασμένο Νοέμβριο μέχρι και το τέλος του 2022 σε μια σειρά από προϊόντα, που βρίσκονται σε κάθε σπίτι, σημειώθηκαν αυξήσεις που πολλές φορές φτάνουν στο 40% με 60%!

Την ίδια ώρα οι ελεγκτικοί μηχανισμοί αδυνατούν να ελέγξουν την αισχροκέρδεια, όπου αυτή υπάρχει, αφού 80 περίπου ελεγκτές πρέπει να ελέγξουν σχεδόν ένα εκατομμύριο επιχειρήσεις (!) ενώ η Eπιτροπή Ανταγωνισμού διαπιστώνει μεν εναρμονισμένες τιμές και σημαντικές δυσλειτουργίες στην αγορά, όμως δεν παρεμβαίνει.

Το οξύμωρο είναι ότι οι αυξήσεις στην αγορά υπερβαίνουν κατά πολύ τον επίσημο πληθωρισμό, γεγονός που σημαίνει ότι εκτός από τις εξωχώριες στρεβλώσεις οφείλονται σε μεγάλο βαθμό και σε δυσλειτουργίες στην αγορά της ημεδαπής και κυρίως σε κινήσεις των μεγάλων παικτών όπως τα σούπερ μάρκετ, που επηρεάζουν τις τιμές από την παραγωγή μέχρι το τελικό προϊόν στο ράφι.

Το β’ μέρος της έρευνας των Data Journalists για τα σούπερ μάρκετ φέρνει στο φως σοκαριστικές ανατιμήσεις σε βασικά αγαθά μέσα στο τελευταίο δίμηνο. Οι αυξήσεις εξακολουθούν με ραγδαίο ρυθμό στα χιλιάδες προϊόντα εκτός «καλαθιού του νοικοκυριού».

Για την σύγκριση χρησιμοποιήσαμε τα διαφημιστικά φυλλάδια των αλυσίδων σούπερ μάρκετ, κυρίως από τον Νοέμβριο του 2022, αλλά και αποδείξεις αγορών στις αρχές του φθινοπώρου, ώστε να υπάρχει μια πιο ολοκληρωμένη (και πλήρως πιστοποιημένη) εικόνα.

Αντιπαραθέσαμε τις παλαιότερες τιμές αναφοράς με τις σημερινές, συγκεκριμένα με αυτές που ήταν αναρτημένες στα online καταστήματα των σούπερ μάρκετ στις 26 Δεκεμβρίου. Αυτονόητα, για την αξιοπιστία της έρευνας, οι συγκρίσεις γίνονται για επώνυμα προϊόντα των ίδιων αλυσίδων. Δηλαδή, πόσο κόστιζε μια συγκεκριμένη μάρκα γάλακτος στον «Σκλαβενίτη» τον Νοέμβριο και πόσο σήμερα.

Αναφέρουμε ενδεικτικά όσα διαπιστώσαμε: Εξωφρενικές και αδικαιολόγητες αυξήσεις, αλλαγές συσκευασιών αλλά και σαφέστατη εξασθένηση των αρχικά μεγάλων προσφορών που υπήρχαν για «κράχτης» σε πολλά προϊόντα τις πρώτες εβδομάδες εφαρμογής του μέτρου για το «καλάθι».

Συγκεκριμένα:

• 27 Οκτωβρίου, Καφές Λουμίδης 2,52 ευρώ/194 γραμμ. – 26 Δεκεμβρίου 3,84 (αύξηση 52,38%) – Βασιλόπουλος

• 27 Οκτωβρίου, Φρέσκο γάλα Θεσσαλία πλήρες 1,09 ευρώ – 26 Δεκεμβρίου 1,55 (αύξηση 42,2%) – Βασιλόπουλος

• 27 Οκτωβρίου, Barilla Spaghettoni No7 500 γραμμ. 1,11 ευρώ – 26 Δεκεμβρίου 1,41 ευρώ (αύξηση 27,03%) – Βασιλόπουλος

 

• 27 Οκτωβρίου, Εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο Χωριό, κορωνέικη ποικιλία, 2 λίτρα 14,35 ευρώ – 26 Δεκεμβρίου 16,03 (αύξηση 11,71%) – Βασιλόπουλος

 

• 20 Οκτωβρίου, Γιαούρτι στραγγιστό Όλυμπος 3Χ200 γραμμ. 2,90 ευρώ – 26 Δεκεμβρίου 3,30 (αύξηση 13,8%) – Bazaar

• 20 Οκτωβρίου, Χαρτί υγείας Select 3φυλλο αρωματικό 10 ρολά 3,59 ευρώ – 26 Δεκεμβρίου 4,99 (αύξηση 39%) – Bazaar

 

• 25 Οκτωβρίου, Κέτσαπ Heinz 570 γραμμ. 2,67 ευρώ – 26 Δεκεμβρίου 4,24 ευρώ (αύξηση 58,8%) – Κρητικός

• 25 Οκτωβρίου, Ελαιόλαδο Επιλογή Μου 5,45 ευρώ/λίτρο – 26 Δεκεμβρίου 5,98 (αύξηση 9,72%) – Κρητικός

• 25 Οκτωβρίου, Χρυσά Αυγά Βιολογικά 4άδα 2,33 ευρώ – 26 Δεκεμβρίου 3,24 (αύξηση 39,06%) – Κρητικός

• 2 Νοεμβρίου, Σεφταλιά τύπου Κύπρου MEATKA 6,89 ευρώ /κιλό – 26 Δεκεμβρίου αλλαγή συσκευασίας, 7,59/κιλό (αύξηση 10,1%) – MyMarket

• 2 Νοεμβρίου, Ρόλο Κοτόπουλο Πίνδος γεμιστό 10,41 ευρώ/κιλό – 26 Δεκεμβρίου 11,90/κιλό (αύξηση 14,3%) – MyMarket

• 2 Νοεμβρίου, Αραβοσιτέλαιο COROLA 1 λίτρο 3,30 ευρώ – 26 Δεκεμβρίου 3,94 (αύξηση 19,3%) – MyMarket

29 Σεπτεμβρίου, ΝΟΥΝΟΥ Γάλα Εβαπορέ Ελαφρύ 4% Λιπαρά 6×400 γραμμ. 5,94 ευρώ – 26 Δεκεμβρίου 6,69 (αύξηση 12,6%) – Σκλαβενίτης

• 29 Σεπτεμβρίου, Αλεύρι Μύλοι Αγ. Γεωργίου Φαρινάπ 500 γραμμ. 0,92 ευρώ – 26 Δεκεμβρίου 1,17 (αύξηση 27,17%) – Σκλαβενίτης

• 29 Σεπτεμβρίου, Αλάτι Κάλας Κλασικό Μαγειρικό 400 γραμμ. 1,11 ευρώ – 26 Δεκεμβρίου 1,32 (αύξηση 18,9%) – Σκλαβενίτης

 

Έκθεση Επιτροπής Ανταγωνισμού: Αυξημένες οι τιμές στην Ελλάδα, αλλά…

Το Μάρτιο του 2021 η Επιτροπή Ανταγωνισμού δημοσίευσε μία ογκώδη έρευνα σχετικά με τον κλάδο των σούπερ μάρκετ. Επρόκειτο για μία πολυσέλιδη έρευνα 588 σελίδων «στον κλάδο παραγωγής, διανομής και εμπορίας βασικών καταναλωτικών ειδών και ιδίως ειδών διατροφής, καθώς και ειδών καθαριότητας και προσωπικής υγιεινής», όπως ανέφερε χαρακτηριστικά.

Η τελική έκθεση περιείχε μία σειρά από ενδιαφέροντα συμπεράσματα σε ό,τι αφορά στις τιμές των προϊόντων που πωλούνται στα ράφια των σούπερ μάρκετ, όσο και στις συνθήκες λειτουργίας του κλάδου στη χώρα μας.

Σύμφωνα με όσα ανέφερε η «τελική έκθεση» της Επιτροπής, «οι τιμές στα τρόφιμα και μη αλκοολούχα ποτά στην Ελλάδα είναι σχετικά αυξημένες σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο».

Ειδικότερα, όπως προέκυψε από τα στοιχεία της Eurostat, «το 2019 το επίπεδο τιμών για τρόφιμα και μη αλκοολούχα ποτά στη χώρα ήταν κατά 1,8% υψηλότερο σε σχέση με το μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά κατά 9.9% στο ψωμί και τα δημητριακά και κατά 11.7% σε λάδια και λίπη (μαργαρίνη, βούτυρο)».

Μάλιστα το επίπεδο τιμών στη συγκεκριμένη κατηγορία προϊόντων «μπορεί να συγκριθεί με αυτό της Κύπρου και της Ιταλίας, χώρες οι οποίες έχουν μεγαλύτερο δείκτη όγκου κατά κεφαλήν ΑΕΠ». Με απλά λόγια στην Ελλάδα, αν και τα εισοδήματα είναι χαμηλότερα σε σχέση με χώρες όπως η Ιταλία και η Κύπρος εντούτοις τα προϊόντα πωλούνται ακριβότερα.

Εκτός από το αλκοόλ και τα τρόφιμα, πρωταθλήτρια στις τιμές, εμφανίζεται η χώρα μας και στα μέσα επικοινωνίας. Είναι χαρακτηριστικό πως η Ελλάδα, «παρουσιάζει τον μεγαλύτερο δείκτη επιπέδου τιμών όσον αφορά στα μέσα επικοινωνίας (165,9%), τόσο ανάμεσα στις χώρες με αντίστοιχο δείκτη όγκου κατά κεφαλήν ΑΕΠ, όσο και ανάμεσα σε όλα τα κράτη – μέλη της ΕΕ». Μία αρνητική πρωτιά που επηρεάζει την τσέπη και το επίπεδο διαβίωσης των Ελλήνων καταναλωτών.

Τα προβλήματα που εντοπίσθηκαν

Η έρευνα της Επιτροπής Ανταγωνισμού, εντόπισε μία σειρά από προβλήματα σε ό,τι αφορά στην «πολιτική των σούπερ μάρκετ».

Ειδικότερα, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο «ανταγωνισμός στον κλάδο των σούπερ μάρκετ στην Ελλάδα… είναι έντονος και οφείλεται κυρίως στον ανταγωνισμό των υφιστάμενων επιχειρήσεων».

Ωστόσο «η δυνατότητα εισόδου νέων επιχειρήσεων στον κλάδο είναι αρκετά περιορισμένη, κυρίως λόγω των υψηλών απαιτούμενων κεφαλαίων για την είσοδο και δραστηριοποίηση στην αγορά».

Η έκθεση κατέληγε επίσης στο συμπέρασμα πως «η αγορά των σούπερ μάρκετ στην Ελλάδα δεν θεωρείται ακόμα σημαντικά συγκεντρωμένη». Πιο αναλυτικά, σε ό,τι αφορά στο 2019, οι δέκα μεγαλύτερες εταιρείες συγκεντρώνουν περίπου το 85-95% της αγοράς, ενώ οι τέσσερις μεγαλύτερες, συγκεντρώνουν το 65-75% της αγοράς, με τα μερίδια αγοράς τους πλέον να κυμαίνονται από 10-15% έως 25-35%.

Επίσης ζητήματα ανέκυψαν και με την τοποθέτηση των προϊόντων στα ράφια των σούπερ μάρκετ όπου διαπιστώθηκαν μία σειρά από «εμπόδια εισόδου». Ένα από αυτά ήταν και το «υψηλό κόστος εισόδου στα ράφια των σούπερ μάρκετ (listing/entrance fees)», όπως επίσης και «ο περιορισμένος χώρος στα ράφια λόγω των “must-have” προϊόντων και των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας.

Το γεγονός αυτό εγείρει ζητήματα ενδεχόμενου αποκλεισμού ορισμένων προμηθευτών από τα ράφια των σούπερ μάρκετ με πιθανές επιπτώσεις στις τιμές των προϊόντων. Επιπλέον, μία από τις στρεβλώσεις που εντοπίστηκαν κατά την έρευνα, ήταν και «η υψηλή διαφημιστική δαπάνη, ειδικά στις κατηγορίες όπου υπάρχουν ηγέτιδες εταιρίες και “must-have” σήματα», καθώς επίσης και οι εκπτώσεις σε προϊόντα που προσφέρονται.

Ειδικά για τις εκπτώσεις η Επιτροπή Ανταγωνισμού κατέληγε στο συμπέρασμα πως οι εκπτώσεις που παρέχονται είναι «κατά κανόνα μη συστηματικές και ετεροχρονισμένες (δηλ. δεν σχετίζονται με το χρόνο τιμολόγησης των προϊόντων που αφορούν) και δεν συμπεριλαμβάνονται απευθείας στο κόστος αγοράς κατά τον χρόνο προμήθειας των προϊόντων από τα σούπερ μάρκετ».

Κάτι που, όπως επισημαίνεται δημιουργεί «προβληματισμό» σχετικά με το κατά πόσο αυτές (οι εκπτώσεις) μετακυλίονται πράγματι στους καταναλωτές».

«Δεν κρίθηκε απαραίτητη η παρέμβαση στον κλάδο»

Παρά τις επισημάνσεις και τα συμπεράσματα της έρευνας, η Επιτροπή Ανταγωνισμού έκρινε πως δεν συντρέχει λόγος για να παρέμβει στον κλάδο των σούπερ μάρκετ.

«..δεν κρίνεται προς  στιγμή απαραίτητη, η εκκίνηση κανονιστικής παρέμβασης στον κλάδο..», αναφερόταν μεταξύ άλλων στις «τελικές προτάσεις και λύσεις» της έκθεσης. Ωστόσο, κρίθηκε απαραίτητη η «συνεχής παρακολούθηση του κλάδου από την Επιτροπή Ανταγωνισμού, τόσο για τα συγκεκριμένα καταναλωτικά προϊόντα …όσο και για άλλα προϊόντα, τρόφιμα ή άλλα -καταναλωτικά είδη, από μία Taskforce (ομάδα «κρούσης») Σουπερμάρκετ που θα συσταθεί στη Γενική Διεύθυνση της Επιτροπής Ανταγωνισμού».

Η ομάδα αυτή θα προετοιμάζει κάθε δώδεκα μήνες μία αναφορά στον Πρόεδρο της Επιτροπής για την  κατάσταση ανταγωνισμού στον κλάδο του λιανεμπορίου και θα προχωρά σε μετρήσεις της διαπραγματευτικής ισχύος των αλυσίδων σουπερμάρκετ και προμηθευτών.

Το 2005 τα τελευταία μεγάλα πρόστιμα

Η αλήθεια είναι πως τα τελευταία χρόνια η Επιτροπή Ανταγωνισμού, δεν έχει επιβάλλει ιδιαίτερα πρόστιμα στα σούπερ μάρκετ. Αν και πραγματοποιεί κατά καιρούς ελέγχους, εντούτοις τα πρόστιμα που έχει επιβάλει είναι με το «σταγονόμετρο» και για συγκεκριμένα προϊόντα. Μοναδική εξαίρεση τα υψηλότατα πρόστιμα που επιβλήθηκαν από την ηγεσία της Επιτροπής Ανταγωνισμού πριν από 17 χρόνια και συγκεκριμένα το 2005. Ήταν Ιούνιος του ίδιου έτους όταν έλαβε χώρα μία σημαντική συνεδρίαση της Ολομέλειας της Επιτροπής Ανταγωνισμού.

Η συνεδρίαση αφορούσε στην επιβολή προστίμων στον Σύνδεσμο Επιχειρήσεων Σούπερ Μάρκετ Ελλάδος, καθώς επίσης και σε μία σειρά από εταιρείες όπως «ΑΤΛΑΝΤΙΚ», «ΑΔΕΛΦΟΙ ΒΕΡΟΠΟΥΛΟΙ», «Διαμαντής Μασούτης», «ΜΕΤΡΟ», «ΣΚΛΑΒΕΝΊΤΗΣ» και «ΑΛΦΑ ΒΗΤΑ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ» για παραβάσεις της νομοθεσίας.

Τα πρόστιμα είχαν αποφασιστεί να επιβληθούν και σε προηγούμενη συνεδρίαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού τον Απρίλιο του 2005. Κατά τη συνεδρίαση της Ολομέλειας έγινε αναφορά σε δύο συναντήσεις εκπροσώπων του σούπερ μάρκετ το Φεβρουάριο και το Μάρτιο του 2004 στο ξενοδοχείο «Sofitel».

Τελικά κατά τη συνεδρίαση η Επιτροπή αποφάσισε την επιβολή προστίμων τόσο στις εταιρείες όσο και στο σύνδεσμο των σούπερ μάρκετ. Επρόκειτο για πρόστιμο μαμούθ εκατομμυρίων ευρώ.

Πιο αναλυτικά στο «ΣΕΣΜΕ» επιβλήθηκε πρόστιμο ύψους 15 εκατ. ευρώ, στο «ΑΤΛΑΝΤΙΚ ΣΟΥΠΕΡ ΜΑΡΚΕΤ» πρόστιμο 430.080 ευρώ, στην εταιρεία «ΑΔΕΛΦΟΙ ΒΕΡΟΠΟΥΛΟΙ» 500.713 ευρώ, στο «Διαμαντή Μασούτη» 347.784 ευρώ, στο «ΜΕΤΡΟ» 338.201 ευρώ, στο «Σκλαβενίτη» 611.844 ευρώ, στην εταιρεία «ΤΡΟΦΙΝΟ ΑΒΕΕ» 6.000 ευρώ και στο «ΑΛΦΑ ΒΗΤΑ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ» 721.240 ευρώ.

Στις αποφάσεις της η Επιτροπή προειδοποιούσε τις εταιρείες ότι σε περίπτωση που εντοπίζονταν να διαπράττουν ξανά τις ίδιες παραβάσεις, τότε τα πρόστιμα θα ανέρχονταν σε 30 εκατ. ευρώ σε βάρος του Συνδέσμου και 3 εκατ. ευρώ σε κάθε εταιρεία.

Οι εταιρείες προσέφυγαν στη συνέχεια στο Διοικητικό Εφετείο για την ακύρωση των προστίμων, ενώ η υπόθεση έφτασε μέχρι το Συμβούλιο της Επικρατείας. Μέχρι και σήμερα, σχεδόν 17 χρόνια μετά, δεν έχει υπάρξει ανάλογη περίπτωση επιβολής προστίμου από την Επιτροπή Ανταγωνισμού! Με εξαίρεση ίσως περιπτώσεις συγκεκριμένων προϊόντων και εταιρειών.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ: Η απόφαση της Επιτροπής 2005 με τα πρόστιμα

Για παράδειγμα, το 2017 η Επιτροπή Ανταγωνισμού επέβαλε πρόστιμα συνολικού ύψους 10 εκατ. ευρώ σε εταιρείες του ομίλου «Colgate – Palmolive» αλλά και σε πέντε εταιρείες σούπερ μάρκετ (ΑΛΦΑ ΒΗΤΑ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ, ΣΚΛΑΒΕΝΙΤΗΣ, ΜΑΚΡΟ ΚΑΣ ΚΑΙ ΚΑΡΥ, ΠΕΝΤΕ ΑΕ, ΚΥΨΕΛΗ ΑΕ) για «υιοθέτηση ρήτρας απαγόρευσης παράλληλων εισαγωγών στην ελληνική επικράτεια, τόσο για είδη απορρυπαντικών όσο και για καλλυντικά είδη ευρεία διανομής».

 

Απολογισμός – σοκ για τους ελέγχους της ΔΙΜΕΑ: Λιγότερα πρόστιμα το 2022 από το 2021!  

Τον ρόλο των ελέγχων έχει αναλάβει η Διυπηρεσιακή Μονάδα Ελέγχου Αγοράς ή ΔΙΜΕΑ. Σύμφωνα με τον νόμο, με ΦΕΚ στις 29 Ιουλίου 2020, η εν λόγω υπηρεσία «αποτελεί έναν ενοποιημένο και ισχυρό ελεγκτικό μηχανισμό, με έμφαση στην αντιμετώπιση του παράνομου εμπορίου προϊόντων και υπηρεσιών».

Στο πεδίο εφαρμογής της ΔΙΜΕΑ, εντάσσεται η προστασία της εσωτερικής αγοράς, η οποία συνίσταται στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, της επιχειρηματικότητας και στην προστασία του καταναλωτή. Διοικητής της ΔΙΜΕΑ έχει διοριστεί ο Χαράλαμπος Μελισσινός.

Ο νόμος ορίζει ότι η ΔΙΜΕΑ «αποτελεί αυτοτελή μονάδα που υπάγεται απευθείας στον Υπουργό Ανάπτυξης και Επενδύσεων, έχει την έδρα της στη Γενική Γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή και υποστηρίζεται διοικητικά και οικονομικά από τις οριζόντιες υπηρεσίες του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων».

Σύμφωνα με όσα έχουν γνωστοποιηθεί, ο κεντρικός ελεγκτικός μηχανισμός του Υπουργείου είναι υποστελεχωμένος. Εν μέσω της πιο οδυνηρής πληθωριστικής έξαρσης των τελευταίων 30 ετών, διαθέτει μόλις 70-80 ελεγκτές σε όλη την Ελλάδα για 984.000 εμπορικές επιχειρήσεις. Πρόσφατα, ο γενικός γραμματέας Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή, Σωτήρης Αναγνωστόπουλος, παραδέχθηκε ότι το προσωπικό είναι συνολικά 88 άτομα, εκ των οποίων το 90% διενεργεί ελέγχους.

Μόλις τον Νοέμβριο η ΔΙΜΕΑ έκανε πρόσκληση ενδιαφέροντος προς «κάθε ενδιαφερόμενο» για πιστοποίηση ελεγκτών με κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, προαναγγέλλοντας διαγωνισμό.

Τα πρόστιμα που έχει ανακοινώσει η ΔΙΜΕΑ στην διάρκεια του έτους από τους ελέγχους της στο σύνολο των επιχειρήσεων και των δραστηριοτήτων τους στην Επικράτεια είναι πενιχρά:

• Ιανουάριος 2022: Σύνολο προστίμων 36.000 ευρώ
• Φεβρουάριος 2022: Σύνολο προστίμων 77.250 ευρώ
• Μάρτιος 2022: Σύνολο προστίμων 119.250 ευρώ
• Απρίλιος 2022: Σύνολο προστίμων 48.250 ευρώ
• Μάιος 2022: Σύνολο προστίμων 29.000 ευρώ
• Ιούνιος; Σύνολο προστίμων 31.000 ευρώ
• Ιούλιος 2022: Σύνολο προστίμων 51.570 ευρώ
• Αύγουστος 2022: Σύνολο προστίμων 46.500 ευρώ
• Σεπτέμβριος 2022: Σύνολο προστίμων 94.500 ευρώ
• Οκτώβριος 2022: Σύνολο προστίμων 38.000 ευρώ
• Νοέμβριος 2022: Σύνολο προστίμων 62.750 ευρώ.

Τον μήνα Νοέμβριο το υψηλότερο πρόστιμο που επιβλήθηκε ήταν 6.000 ευρώ σε υποκατάστημα Lidl στην Θεσσαλονίκη για παραβάσεις που δεν αφορούσαν κερδοσκοπία. Ακολούθησαν πρόστιμα από 2.000 σε μια ψησταριά, ένα αρτοποιείο, ένα κρεοπωλείο κ.α. Τα περισσότερα δεν ξεπέρασαν τα 1.000 ευρώ.

• Τα ποσά των επιβλήθηκαν το 2021 ήταν 899.250 ευρώ.
• Τα ποσά που επιβλήθηκαν στο πρώτο 11μηνο του 2022 είναι 634.070.

Ακόμα κι αν υπολείπονται τα στοιχεία του τελευταίου μήνα του έτους, μοιάζει παράδοξο τη χρονιά των περισσότερων ελέγχων, όπως ισχυρίζεται η κυβέρνηση, τα έσοδα από πρόστιμα να κινούνται πτωτικά κατά 29,5%.

«Έχουμε αύξηση στους ελέγχους της ΔΙΜΕΑ 1.000% και στα πρόστιμα 600%», δήλωνε τον Απρίλιο 2021 ο υπουργός Ανάπτυξης, Άδωνις Γεωργιάδης. Ο απολογισμός του 2022 ωστόσο δεν φαίνεται να δικαιολογεί αυτούς τους ισχυρισμούς.

Παραμονές Χριστουγέννων επισκέφθηκαν την Βαρβάκειο Αγορά υψηλόβαθμα στελέχη της Περιφέρειας Αττικής. Ο Αντιπεριφερειάρχης Κεντρικού Τομέα, Γ. Δημόπουλος αναφέρθηκε στις διαπιστώσεις των μεικτών κλιμακίων ελέγχου, επισημαίνοντας μεταξύ άλλων ότι «έχουν γίνει ήδη πάνω από 1.000 έλεγχοι και έχουν επιβληθεί πρόστιμα περίπου 200.000 ευρώ».

Πρόστιμα ύψους 62.750 ευρώ σε συνολικά 49 εταιρείες επέβαλλε η ΔΙΜΕΑ τον Νοέμβριο 2022. Το μεγαλύτερο ήταν ύψους 6.000 ευρώ σε υποκατάστημα Lidl. Η συντριπτική πλειοψηφία των προστίμων δεν ξεπερνά τα 1.000 ευρώ

 

Τα πρόστιμα στα σούπερ μάρκετ

Μια μέρα πριν από την μονομαχία των προέδρων των κομμάτων στην Βουλή και τη ψήφιση του προϋπολογισμού, ανακοινώθηκαν πρόστιμα σε πέντε σούπερ μάρκετ, επειδή πωλούσαν με μεγαλύτερο περιθώριο μεικτού κέρδους από όσο επιτρέπει η κείμενη νομοθεσία. Το συνολικό ύψος των προστίμων ήταν 50.787 ευρώ κι επιβλήθηκαν με απόφαση του υπουργού Ανάπτυξης.

Οι παραβάσεις αφορούσαν σε 13 προϊόντα που περιλαμβάνονταν στο «καλάθι του νοικοκυριού», κατά την πρώτη εβδομάδα εφαρμογής του μέτρου (3-9/11/2022). Συγκεκριμένα:

* 22.757 ευρώ για 5 προϊόντα και συγκεκριμένα ψωμί τοστ σταρένιο, γάλα συμπυκνωμένο πλήρες, ελαιόλαδο εξαιρετικό παρθένο, φασόλια μέτρια, χαρτί υγείας,

* 13.030 ευρώ για 3 προϊόντα και συγκεκριμένα ρύζι, φέτα και οδοντόκρεμα,

* 5.000 ευρώ για 3 προϊόντα και συγκεκριμένα εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο, ηλιέλαιο και μωρομάντηλα,

* 5.000 ευρώ για 1 προϊόν και συγκεκριμένα αρακά, και

* 5.000 ευρώ για 1 προϊόν και συγκεκριμένα καφέ ελληνικό.

Την επόμενη μέρα, κατά την ομιλία του για τον προϋπολογισμό στην Βουλή, ο επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΠΑΣΟΚ, Μιχάλης Κατρίνης, έκανε μια ενδιαφέρουσα παρατήρηση:

«Πού είναι οι έλεγχοι και τα πρόστιμα που χρειάζονται οι πολίτες για να προστατευθούν από την αισχροκέρδεια όταν τα τρόφιμα αυξάνονται κάθε μήνα; Δεν μπορεί να είναι διαβολική σύμπτωση και θα καταθέσω στα πρακτικά τα πρόστιμα που επέβαλλε η ΔΙΜΕΑ για την αισχροκέρδεια στην αγορά τροφίμων. Το προτελευταίο πρόστιμο επεβλήθη από την ΔΙΜΕΑ την ημέρα που συζητούσαν ο κ. Τσίπρας με τον κ. Μητσοτάκη την επίκαιρη ερώτηση του πρώτου, στις 14 Οκτωβρίου. Το αμέσως επόμενο πρόστιμο επιβλήθηκε χθες το βράδυ, μια μέρα πριν τη συζήτηση του προϋπολογισμού της Βουλής. Αν είναι να λειτουργεί ο έλεγχος της αγοράς κάθε φορά που ο πρωθυπουργός έρχεται στην Βουλή για να απαντήσει ή να τοποθετηθεί, τον παρακαλούμε να έρχεται πιο συχνά για να μπορούμε να διασφαλίσουμε τους Έλληνες πολίτες».

Την ημερομηνία 14.10.22 που ανέφερε ο κ. Κατρίνης ανακοινώθηκε από την ΔΙΜΕΑ πρόστιμο 128.300 ευρώ σε εταιρεία χονδρικού εμπορίου οπωροκηπευτικών για αθέμιτη κερδοφορία. Και συγκεκριμένα για την «Νικόλαος Πολίτης ΕΠΕ, Χονδρικό Εμπόριο Οπωροκηπευτικών».

Σύμφωνα με την τροπολογία που πέρασε από τον Απρίλιο του 2022 η κυβέρνηση, το υπουργείο Ανάπτυξης δεν είναι υποχρεωμένο να ανακοινώνει τα ονόματα των παραβατών «καθώς όταν το πρόστιμο ανά περίπτωση είναι μικρότερο των 50.000 ευρώ δεν επιτρέπεται η δημοσιοποίηση των επωνυμιών των σούπερ μάρκετ».

Ωστόσο, στις 24 Μαρτίου 2022 είχε επιβληθεί διοικητικό πρόστιμο ύψους 647.000 ευρώ, με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης σε μεγάλη αλυσίδα σούπερ μάρκετ. Ούτε τότε, όμως, ανακοινώθηκε το όνομα του παραβάτη που όπως γνωστοποιήθηκε πωλούσε με μεγαλύτερο περιθώριο κέρδους.

Τότε ο κ. Άδωνις Γεωργιάδης είχε δηλώσει ότι «δεν μας επιτρέπει ο νόμος να λέμε το όνομα της αλυσίδας (σ.σ. που διαπράττει κερδοσκοπία) διότι κάθε διοικητική πράξη μπορεί να προσβληθεί στο δικαστήριο».

Και πρόσθεσε: «Αν εγώ πω το όνομα της αλυσίδας αλλά η δικαιοσύνη πει ότι το πρόστιμο δεν έπρεπε να μπει, για τους Χ λόγους που θα κρίνει το δικαστήριο, η εταιρεία αυτή θα μπορεί να κυνηγάει και εμένα και το κράτος στα δικαστήρια. Βάζουμε πρόστιμο και αν συνεχίσει, θα ξανακάνουμε έλεγχο, το πρόστιμο διπλασιάζεται και μετά τριπλασιάζεται και μετά τετραπλασιάζεται. Μπορούμε να εξετάσουμε τη δημοσιοποίηση σε περίπτωση υποτροπής της ίδιας επιχείρησης».

Μέσα στο 2022 δεν υπήρξε καμία περίπτωση που να κατονομαστεί μεγάλη αλυσίδα σούπερ μάρκετ για κερδοσκοπία είτε για πρόστιμο άνω των 50.000 ευρώ, είτε για πρόστιμο χαμηλότερο αυτού του ποσού.

 

Σύγκριση αλυσίδων: Τι έδειξε η πρώτη έρευνα για το φτηνότερο «καλάθι του νοικοκυριού»

Στις 20 Δεκεμβρίου παρουσιάστηκε η έρευνα του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ), με στοιχεία από το «καλάθι του νοικοκυριού» και συγκρίσεις με το εξωτερικό, παρουσία του υπουργού Ανάπτυξης, Άδωνη Γεωργιάδη.

Ο Γενικός Διευθυντής του Ινστιτούτου, Ελευθέριος Κιοσές δήλωσε μεταξύ άλλων: «Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, στα 20 προϊόντα τα οποία παρακολουθούμε εδώ και μια δεκαετία, η Ελλάδα είναι φθηνότερη κατά 6% από την Ισπανία, 6% από την Πορτογαλία, 21% από το Ηνωμένο Βασίλειο, 18% από τη Γαλλία και 13% από την Ιταλία. Τα αποτελέσματα διαφοροποιούνται όταν αφαιρέσουμε το ΦΠΑ, γιατί όλες αυτές οι χώρες έχουν τη βασική διαφοροποίηση ότι έχουν αρκετά χαμηλότερο συντελεστή ΦΠΑ για τα τρόφιμα. Ανάλογα με τη χώρα μπορεί να αλλάζουν πολύ τα αποτελέσματα».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ: Η έρευνα του ΙΕΛΚΑ

Όμως, ίσως ακόμα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία για το «καλάθι του νοικοκυριού» ήρθαν στο φως από την ανάλυση της Inesis. Είναι η πρώτη έρευνα για το φθηνότερο «καλάθι» αφού έχει προηγηθεί σύγκριση όλων των αλυσίδων. Στόχος της συγκεκριμένης μελέτης είναι η ανάδειξη της τάσης που παρατηρείται στη διαμόρφωση του ελάχιστου κόστους του καλαθιού ανά αλυσίδα σούπερ μάρκετ και όχι η σύγκριση των αλυσίδων.

Εξετάζοντας το καλάθι της 30ης Νοεμβρίου διαπιστώθηκε ότι όλες οι αλυσίδες ήταν τυπικές στη συμβατική τους υποχρέωση, και διέθεσαν προϊόντα και στις 51 προβλεπόμενες κατηγορίες. Σε σχέση με τα προσφερόμενα ανά κατηγορία προϊόντα, διαπιστώθηκε ότι υπάρχουν αλυσίδες οι οποίες προσφέρουν κατά βάση ένα προϊόν μέσα σε κάθε κατηγορία (π.χ. Lidl, Χαλκιαδάκης προσφέρουν 52 προϊόντα σε σύνολο 51 κατηγοριών), ενώ κάποια άλλα φαίνεται να έχουν δημιουργήσει καλάθι με μεγαλύτερη ποικιλία (πχ. το My Market προσφέρει 125 προϊόντα,  ο Γαλαξίας 98, το efood 81, κτλ).

Υπολογίζοντας το ελάχιστο κόστος του καλαθιού ανά αλυσίδα, διαπιστώθηκε ότι o Σκλαβενίτης πρόσφερε το φθηνότερο καλάθι με ελάχιστο κόστος 115,30 ευρώ, ενώ ακολούθησε το καλάθι του Βασιλόπουλου με ελάχιστο κόστος 117.41 ευρώ και του Egnatia (Discount Markt) με 122.89 ευρώ.

Το ελάχιστο κόστος του καλαθιού ανά μονάδα προϊόντος μειώθηκε στο 40% των αλυσίδων (6/15 αλυσίδες) μεταξύ 5ης και 4ης εβδομάδας, ενώ από την 3η στην 4η εβδομάδα το ποσοστό των αλυσίδων στις οποίες υπήρξε μείωση του ελάχιστου κόστους καλαθιού ανά μονάδα, έφτασε το 87% (13/15 αλυσίδες).

Για την 8η εβδομάδα (21-12-2022 με 27-12-2022) και το εορταστικό καλάθι, η INESIS επικαιροποίησε τα στοιχεία της. Διαπίστωσε ότι «μεγαλύτερη ποικιλία προϊόντων φαίνεται να προσφέρει για ακόμη μια εβδομάδα το MarketIn (113)», ενώ «ο Σκλαβενίτης εξακολουθεί να προσφέρει το φθηνότερο καλάθι με ελάχιστο κόστος 109.73 ευρώ (ίδιο ακριβώς με αυτό της προηγούμενης εβδομάδας), ακολουθεί το καλάθι του ΑΒ Βασιλόπουλου  με ελάχιστο κόστος 110.78 ευρώ και του BAZAAR με ελάχιστο κόστος 111.46 ευρώ».

Σε ό,τι αφορά στο χριστουγεννιάτικο καλάθι, διαπιστώθηκε ότι την εβδομάδα αναφοράς ήταν το Lidl αυτό που πρόσφερε το φθηνότερο καλάθι με ελάχιστο κόστος 11.6 ευρώ, ακολουθεί το καλάθι του Σκλαβενίτη με 12.07 ευρώ και των Synka και Μασούτης με 16.14 ευρώ και 16.26 ευρώ αντίστοιχα.

«Μας εντυπωσιάζει είναι ότι οι μεγάλες αλυσίδες δεν έχουν σημαντικές αποκλίσεις τιμών»

Στην καρδιά της Αθήνας, στην Πανεπιστημίου, εδρεύει η εξειδικευμένη εταιρεία στατιστικών αναλύσεων INESIS, η πρώτη που επιχείρησε να αποκωδικοποιήσει το «καλάθι του νοικοκυριού» κάθε εταιρείας.

Τα στελέχη της εταιρείας (Παναγιώτα Αναστασίου, Ασανούλα Χατζημακρή και Νίκη Γιόκαρη) απάντησαν στις ερωτήσεις μας.

Η INESIS είναι μια σχετικά νέα εταιρεία και η βασική δραστηριότητά της αφορά στην επεξεργασία και τη στατιστική ανάλυση δεδομένων. Όπως αναφέρουν «κοινή πεποίθηση των συνεργατών της είναι ο εκδημοκρατισμός των δεδομένων (“Data democratization) και η ποιότητα των περιεχομένων υπηρεσιών».

 

 Τι διαπίστωσε η έρευνα της INESIS για τα σούπερ μάρκετ με τα πιο οικονομικά «καλάθια του νοικοκυριού» από την αρχή του μέτρου μέχρι και το χριστουγεννιάτικο τραπέζι

Τα στελέχη της εταιρείας απαντούν στις ερωτήσεις των Data Journalists για το πώς γεννήθηκε η ιδέα για την ανάλυση του «καλαθιού του νοικοκυριού», ποια είναι τα πρώτα γενικά συμπεράσματα και αν υπάρχει δυνατότητα εκτίμησης, ποια ευρήματα προκάλεσαν την μεγαλύτερη εντύπωση, αλλά κι αν αντιμετώπισαν δυσκολίες.

 

Μεταξύ άλλων, δηλώνουν ότι:

• «Μας έκανε εντύπωση ότι στην ερώτηση των δικών μας ανθρώπων (οικογένεια, φίλοι και συνεργάτες), ποιο σούπερ μάρκετ έχει το πιο φθηνό «Χ» προϊόν, δεν μπορούσε κανένας να απαντήσει με ευκολία».
• «Φτιάξαμε έναν μηχανισμό όπου κατεβάζει τα δεδομένα κάθε εβδομάδα, υπολογίζει το ελάχιστο κόστος ανά αλυσίδα, και παράλληλα δίνει την δυνατότητα στον εκάστοτε χρήστη να ελέγξει πού μπορεί να βρει το φθηνότερο προϊόν».
• «Η συγκεκριμένη κίνηση είναι μια βοήθεια για τα ευάλωτα νοικοκυριά, αλλά πρέπει να έχουμε κατά νου, ότι όταν ξεκίνησε η συγκεκριμένη προσπάθεια, οι τιμές των προϊόντων είχαν ήδη αυξηθεί σημαντικά και ο ρυθμός αύξησης στις τιμές τους είχε ήδη αρχίσει να φθίνει».
• «Οι αλυσίδες έχουν ήδη ανακοινώσει ότι με την νέα χρονιά θα προχωρήσουν σε αύξηση τιμών στα προϊόντα, φαινόμενο το οποίο είναι φυσιολογικό, διότι στην πραγματικότητα αυτή είναι η ώρα για να σκάσει στον τελικό καταναλωτή το κύμα των ανατιμήσεων που έχουν συμβεί σε όλους τους παραγωγικούς κλάδους».
• «Πρακτικά, οι αλυσίδες που διαθέτουν private labels προϊόντα, έχουν μεγαλύτερη ευελιξία στην διαμόρφωση οικονομικότερων καλαθιών. Ωστόσο, οι μεταβολές που υπολογίσαμε στην πιο πρόσφατη μας ανάλυση για το ελάχιστο κόστος του καλαθιού κάθε αλυσίδας, υποδηλώνουν ότι σταδιακά οι μειώσεις δεν είναι τόσο έντονες όσο στην αρχή του εγχειρήματος».
• «Είναι εμφανές ότι όσο περνούν οι εβδομάδες, παρατηρείται μικρότερη διασπορά στις τιμές των προϊόντων (ή στην τιμή μονάδας) του καλαθιού που προσφέρουν οι αλυσίδες, όποτε και μειώνεται το μέσο (σταθμισμένο ή μη) κόστος. Εντελώς διαισθητικά, αυτό που μας εντυπωσιάζει είναι ότι σε γενικές γραμμές οι μεγάλες αλυσίδες δεν έχουν σημαντικές αποκλίσεις στις τιμές των προϊόντων».
• «Επίσης μας εντυπωσίασε το γεγονός ότι την τελευταία εβδομάδα εμφανίστηκε η 1η αλυσίδα η οποία δεν άλλαξε τιμή σε κανέναν προϊόν, διατήρησε το καλάθι ακριβώς ίδιο με την προηγούμενη εβδομάδα, αφαιρώντας μόνο ένα προϊόν έχοντας μέσα ένα της ίδιας κατηγορίας και διατήρησε μια ανταγωνιστική θέση σε σχέση με τις υπόλοιπες αλυσίδες».
• «H βασική πρόκληση του εγχειρήματος ήταν η δημιουργία ενός μηχανισμού που θα μπορούσε με έναν αυτοματοποιημένο τρόπο να «κατεβάσει» τα στοιχεία που αναρτώνται στο καλάθι του νοικοκυριού. Ωστόσο έχουμε την τεχνογνωσία και απλά χρειάστηκε να αφιερώσουμε ένα τμήμα του ελεύθερου χρόνου μας για την δημιουργία του μηχανισμού».
• «Δεν πραγματοποιήθηκε καμία στάθμιση καθώς τα κόστη μας θέλαμε να αφορούν ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ τιμές που θα βρει ένας καταναλωτής στα ράφια των σουπερμάρκετ».
• «Γνωρίζαμε ότι αν και σκοπός μας ήταν να δείξουμε την διαχρονική εξέλιξη του ελάχιστου κόστους για το καλάθι κάθε αλυσίδας, η απεικόνιση αυτού του κόστους ανά αλυσίδα και η δημοσίευση τιμών θα δημιουργούσε ενδεχομένως «αντιδράσεις» από κάποιους. Παρόλα αυτά αποφασίσαμε να προχωρήσουμε στη δημοσίευση των στοιχείων αφού αφορούν πραγματικές ελάχιστες τιμές και δεν εμπεριέχουν κάποια άλλη σύνθετη μεθοδολογία που θα αλλοίωνε το αποτέλεσμα».

 

 Διαβάστε εδώ το 1ο μέρος της έρευνας >>>>